Standbeeld van Ambiorix

De bekendste (beruchte?) Tongerenaar kreeg de meest prominente plek in de stad. Het imposante bronzen beeld van Eburone-koning Ambiorix uit 1866 eert de gedenkwaardige overwinning op de Romeinen in 54 voor Christus. Niet voor niets noemde Julius Caesar de Belgen de dapperste van alle Galliërs. Ambiorix poseert in Germaanse klederdracht, met een bijl als wapen naar keuze en een drakenhelm. Zijn voeten vertrappen de wapens van de verslagen Romeinse tegenstanders. Het hekwerk van het standbeeld bestaat uit speren, zwijnenkoppen en pijlen, in de stijl van Keltische tradities.

De dichter Joannes Nolet de Brauwere van Steeland vestigde in 1841 met een lyrisch epos de aandacht op Ambiorix.
In 1860 besloot de Tongerse gemeenteraad, op verzoek van het toenmalig Tongers Oudheidkundig Genootschap, een subsidie aan te vragen voor de oprichting van een standbeeld van Ambiorix. Deze subsidie werd in 1865 toegestaan. De totale prijs werd geraamd op 35.000 Fr waarvan de Belgische Staat 21.650 Fr ten laste zou nemen. Het verschil zou door de Provincie Limburg en de stad Tongeren bijgelegd worden.
De opdracht voor het beeld werd gegeven aan de op dat ogenblik in Tongeren wonende Franse kunstenaar Jules Bertin die het kunstwerk onder de artistieke leiding van Guillaume Geefs voltooide in 1866. In 1890 zou Bertin nog een standbeeld voor de opvolger van Ambiorix in de Gallische geschiedenis creëren, "Vercingetorix". Dit beeld was het spiegelbeeld van het Tongers Ambiorixstandbeeld en stond in Saint-Denis, maar werd tijdens de Tweede Wereldoorlog vernietigd.
Het beeld werd geplaatst op de Grote Markt van Tongeren, op de plaats waar vroeger het perron stond, en staat op een natuurstenen voetstuk van 3 meter hoog dat in de vorm van een prehistorische dolmen gebouwd werd.
Het standbeeld werd officieel onthuld op 5 september 1866, in aanwezigheid van Zijne Majesteit Koning Leopold II en zijn echtgenote Koningin Marie-Henriëtta.
De adelaar verdween in 1965 door toedoen van een groep aangeschoten studenten. Een van hen was op het beeld geklommen, verloor zijn grip en deed de adelaar afbreken in zijn val. Hij werd meer dan een halve eeuw later gerecupereerd en teruggeplaatst.