Toerfiets Highlight
Geschiedenis
Dit is mogelijk de oudste nog bestaande molen van Noord-Holland. Na archiefonderzoek, in combinatie met bouwsporen en dendrochronologisch onderzoek (2010) is door Gijs van Reeuwijk vastgesteld dat deze molen al rond 1541 moet zijn gebouwd.Met nog 24 andere molens bemaalde de Westuit 7 voorheen het ca. 13.524 ha grote Waterschap De Vier Noorder Koggen op de voormalige Zuiderzee.
Vanouds verliep de natuurlijke afwatering van het ambacht van De Vier Noorder Koggen door uitwateringssluizen op de Zuiderzee. In het begin van de 16de eeuw werd de windbemaling hier ingevoerd door het dorp Benningbroek, nadat dit eerst zijn gebied had afgescheiden door kaden.
Toen Midwoud dit voorbeeld wilde volgen, kwamen de overige dorpen van het ambacht met de stad Medemblik hiertegen in verzet. Na een proces voor het Hof van Holland kwam op 21 april 1537 een accoord tussen de partijen tot stand, de Molenakte der Vier Noorder Koggen, waarbij in beginsel onder andere besloten werd dat Medemblik
12 april 2024
en omliggende dorpen waterstaatkundig verenigd zouden blijven en onder een gemeenschappelijke bemaling moesten worden gebracht.
Voorlopig zouden hiervoor zeven molens worden gebouwd. De moeilijkheden bleken hiermee nog niet te zijn opgelost, hetgeen in 1546 ertoe leidde dat onder andere tot de bouw van nog vier molens werd besloten. Spoedig bleek dat de toen blijkbaar aanwezige vijf molens - twee te Hauwert, twee op het Bennemeer en een te Midwoud - te weinig presteerden, zodat op 22-23 mei 1552 besloten werd ze naar de Zeedijk te verplaatsen. In of kort voor 1575 stonden er langs de Zeedijk tussen Aartswoud en de Voet bij Medemblik tien molens.
De ongelijke hoogteligging van het onder een bemaling gelegen gebied beeft nog tot in de eerste helft van de 17de eeuw tot processen over vergroting van het aantal molens en verplaatsing ervan aanleiding gegeven.Omstreeks 1825 werd het waterschap door vijfentwintig achtkante molens bemalen: even bezuiden Medemblik stonden vijftien molens waar
12 april 2024
er enkele voorzien waren van twee op verschillende peilen gestelde schepraderen, om bij hoge zeestanden als bovenmolens en tweede trap van de bemaling te kunnen functioneren. Langs de Zeedijk aan de noordrand van de polder stonden tien molens: zowel bij Koppershorn als bij Lambertschaag waren er drie, die via een boezem en uitwateringssluis op de Zuiderzee uitmaalden en een soortgelijke groep van vier stond nabij Aartswoud. Op een kaart uit 1575 staan hier al drie molens en een sluis aangegeven. Naar alle waarschijnlijkheid maalden ze toen al uit op een gemeenschappelijke kolk.Bij Aartswoud werd net als bij de andere kolken éénhoog gemalen. De molen bij Aartswoud maalde het water tot 1641 in de kolk van Dussen, hiervandaan ging het water richting de sluis van Lambertschaag. Dit verklaart ook waarom de huidige waterlopen door de valse velden zijn aangebracht. De richting van de waterlopen van het oude scheprad was anders dan de richting van de waterlopen na de vervijzeling.
12 april 2024
Maak een gratis komoot-account aan om nog 3 andere tips van insiders te krijgen.