De Michaelskerk in Grijpskerke

Geschiedenis van de Michaelskerk

Tegen het einde van de 12e eeuw wordt Grijpskerke voor het eerst vermeld als zelfstandige parochie: er was een conflict tussen parochianen van Grijpskerke en de abt van het Middelburgse klooster.
Met toestemming van de bisschop van Utrecht zou het eerste kleine kerkje zijn gebouwd. Het was opgedragen aan de aartsengel Michaël, die vooral in de vroege middeleeuwen vereerd werd.
Het stadje Grijpskerke is gebouwd op een geestrug, een iets hoger gelegen stuk grond. Uit ervaring bouwden mensen hun huizen op plekken die minder kwetsbaar waren voor overstromingen.

Er zijn verschillende versies over de oorsprong van de naam Grijpskerke: Sommigen zien Greep als een oude voornaam. Anderen wijzen op het oud-Friese woord Ga-rijp, dat ‘streek aan de kust’ betekent.

Van het eerste houten kerkgebouw is niets meer over. In de 13e eeuw werd het hout vervangen door steen.
De priesters waren in die tijd altijd kanunniken van het Norbertijnenklooster in Middelburg.

Aan het begin van de Tachtigjarige Oorlog in de 16e eeuw beleefde Walcheren turbulente tijden. Overal werden huizen, kerken en boerderijen geplunderd en verwoest. Toen Middelburg in 1574 uiteindelijk werd ingenomen door de troepen van de Prins van Oranje, raakte Walcheren grotendeels ontvolkt en werden de meeste gebouwen verwoest. Bijna alle kerken op Walcheren waren ruïnes geworden.
De Michaelskerk werd vrijwel uitsluitend herbouwd door de betrokkenheid van lokale ambachtslieden en de steun van de Grijpskerkse bevolking en in 1584 heropend.
Nadat Walcheren in 1574 de kant van de Prins van Oranje koos, werd de Reformatie in alle kerken doorgevoerd. Vanaf die tijd tot vandaag kwam de plaatselijke gereformeerde gemeenschap bijeen in de kerk van Grijpskerke.

In de 18e eeuw was de kerk vervallen en vooral te klein. Het werd daarom grondig gerenoveerd en vergroot, maar behield de tweebeukige basisstructuur. Het jaartal van de ingebruikname leest u boven de nieuwe entree: 1770.
Na diverse veranderingen in de 19e eeuw volgde uiteindelijk in 1983 een omvangrijke en grondige restauratie. Daartoe behoorde ook de plaatsing van het balustrade-orgel dat nu de ruimte kenmerkt.

Bron: Overzicht "Gescheidis van de Michaelskerk te Grijpskerke" tentoongesteld in de kerk, KP. de Bree, 1999

Bezoek aan de kerk

Boven de zijdeur van het kerkportaal staat het jaartal van de laatste kerkuitbreiding: 1770.
In de kerk zelf bevindt zich boven de deur een opmerkelijke steen met een inscriptie uit 1599: Floris Corneliszoon van Grijpskerke deelde ieder jaar op 1 november brood uit aan mensen in nood. Hiervoor stelde hij de opbrengst van een stuk grond ter beschikking.

De kerk heeft aan de zijkant een aantal bijzondere bankjes ("Bochten"): de Bochten waren vroeger dé plek voor mannen. Vrouwen mochten alleen zitten in de ‘particuliere (privé) baaien’, die door bepaalde families werden gekocht en onderhouden.

Aan de voorzijde (zuidzijde) van de kerk bevindt zich de doopruimte met de avondmaalstafel, het doopvont, een lessenaar, een knieler en de paaskaars.

Opvallend is de zeshoekige preekstoel uit het begin van de 17e eeuw. De preekstoel is aan alle kanten bewerkt; wellicht was deze oorspronkelijk bedoeld om vrij in een kerk te staan en niet tegen een muur.
Vroeger werd de zandloper aan de preekstoel bevestigd. die nu aan de muur links van de preekstoel hangt.
Op de kansel staat een preekstoelbijbel uit 1729.

In de kerk bevinden zich enkele oude grafstenen.
Bijzonder zijn de sarcofaagdeksels die bij de restauratie in 1983 zijn gevonden. Dit zijn waarschijnlijk de overblijfselen van de graven van oude priesters. Ze worden linksvoor in de kerk, naast de deur van de sacristie, in de grond geplaatst.
Rechtsvoor bevindt zich een grafsteen van een lid van de familie Van Grijpskerke. Mogelijk werd de kerk gebouwd voordat de kerk in 1770 werd uitgebreid.
In de doopruimte bevindt zich een grote maar eenvoudige grafsteen met de tekst: Hier ligt de edelman Floris van Grypskercke f° Jacops begraven, die stierf op "XV a...us XVI XXX...."
Deze steen bedekt een graf. Bij de laatste restauratie werd het graf echter geheel leeg aangetroffen.

Ter bescherming tegen tocht en kou werd in 1861 een deken in de kerk geplaatst. In 1983 kreeg dit plafond opnieuw kleur.

Achterin de kerk staat een balustrade-orgel, gebouwd in 1984 "Rama en Raadgever", Utrecht.
Het orgelfront is ontworpen naar een ontwerp van organist Joh. Davids.

Bron: "Gescheidis van de Michaelskerk te Grijpskerke", KP. de Bree, 1999

Toptochten in Nederland, nooit saai, altijd de moeite waard om hoogtepunten langs de route te zien!