De Witte Pauwen

Op het landgoed lopen witte pauwen rond. Dit is een traditie die begonnen is rond 1400. In die tijd woonden er leenmannen op Staverden. Ze moesten het landgoed beheren en bewaken voor de eigenaren, de Gelderse hertogen. Ze hadden de verplichting om witte pauwen te houden, zodat ze pauwenveren konden leveren voor de helm van de hertog. Landgoed Staverden wordt daarom ook wel ‘De witte pauwenburcht’ genoemd. De pauwenveren worden tegenwoordig jaarlijks aangeboden aan de commissaris van de koning in Gelderland.

(glk.nl/landschappen-kastelen/locatie/landgoed-staverden)

De witte pauwen van Staverden zijn landelijk bekend. De dieren bezitten een prachtig zuiver wit verenkleed. Witte pauwen hebben donkere ogen en zijn daarom geen albino’s. De pauwenhaan heeft een grote en lange staart. Vooral in het voorjaar tijdens de paar- of baltstijd wordt deze breed uitgespreid om ermee te pronken.

Eeuwenoude traditie
Al in 1400 werden er witte pauwen op Staverden gehouden. Vanwege deze eeuwenlange traditie staat Staverden ook wel bekend als de pauwenburght. Het landgoed was toen hof van de Gelderse hertogen. Het landgoed werd in leen uitgegeven aan diverse adellijke families met de verplichting om de witte pauwenveren te leveren als versiering van de helm van de hertog. Door Geldersch Landschap wordt deze traditie voortgezet. In plaats van de hertog krijgt nu de Commissaris van de Koningin de pauwenveren aangeboden en sieren nu een vaas in het provinciehuis.

Oorsprong
Pauwen zijn van oorsprong afkomstig uit Voor-indie en Sri-Lanka. De pauw is een kleurmutatie van de gewone blauwe pauw. Raszuivere witte pauwen zijn behoorlijk zeldzaam. De meeste witte pauwen elders in ons land zijn verwant aan de dieren van Staverden. De genetische bais voor de populatie is dusdanig smal dat de dieren vatbaar zijn voor erfelijk overdraagbare ziektes, zoals de zogenaamde zwartkopziekte, wat een afwijking aan de ledematen veroorzaakt.

Populatie
De huidige populatie pauwen bedraagt de laatste jaren rond de dertig exemplaren. De dieren zijn niet gekortwiekt en slapen ’s nachts in de bomen. Op de grond zijn ze in het donker kwetsbaar voor vossen. Vooral de jongere dieren, welke soms te laag in de bomen slapen, vallen nogal eens ten prooi aan de vos. Vossen presteren het zelfs om met buit en al over de afrastering te klimmen. Hoewel ze dit zelden doen kunnen de pauwen moeiteloos over het hekwerk vliegen. Alleen in de baltstijd is er nogal wat onrust en gaan de jonge hanen op verkenning. Soms komt het voor dat er een blauwe pauw uit de omgeving op bezoek komt.

De witte pauwen waren wel te horen, maar alleen vanuit de verte te zien. Ze zijn nog steeds opgehokt.