Ondergronds toilet op de Grote Markt

Na een grondige renovatie in 2019 heropend. Voor 50 cent maak je hier gebruik van keurige toiletten. visitgroningen.nl/nl/locaties/3690580215/ondergronds-toilet:
Het ondergrondse toilet werd geopend in 1926 en ontworpen door S.J. Bouma. In zijn ontwerp zijn kenmerken te vinden van zowel de Amsterdamse School als van de Art Deco. Het toilet kreeg gescheiden ingangen voor mannen en vrouwen. Beide ruimtes zijn toegankelijk via een gezamenlijke tussenruimte. Zo is er maar één toezichthouder nodig om het toilet in de gaten te houden.

Lang niet elke woning heeft in de tweede helft van de 19e eeuw een toilet. Ter aanvulling op dat gemis zijn in de stad zgn. privaten aanwezig, maar plaats en kwaliteit ervan laten veel te wensen over. Over het algemeen bevinden deze zich in woonwijken. Urinoirs bieden vooral uitkomst bij hoge nood, en bevinden zich dan ook vaak in het centrum. Na de eeuwwisseling maakt kwantiteit plaats voor kwaliteit, en verschijnen o.a. stenen urinoirs met spoelinrichting. De zgn. retirade gaat weer een stap verder, en is een openbaar gebouw met afsluitbare toiletten, bedoeld voor plaatsen waar veel mensen samenkomen.Al in 1908 bestaat het plan om een dergelijke inrichting op de Grote Markt te plaatsen, maar de uitvoering laat tot 1926 op zich wachten. Het is één van Bouma's opdrachten in dienst van de gemeente, waar hij in 1920 als tekenaar in losse dienst was begonnen.De entrees (separaat voor vrouwen en mannen) doen denken aan metro-ingangen. De hardstenen balustrades met siersmeedwerk vormen een prachtig geheel. Het interieur is vooral functioneel: tussen de beide secties is een ruimte voor de toiletjuffrouw, met een waarschijnlijk oorspronkelijk koperen betaalbakje.(amsterdamse-school.nl/objecten/objecten-in-de-openbare-ruimte/ondergronds-toilet,-groningen/)