De Grote Molen

Windmolen als gemaal

Een gemaal dat wordt aangedreven door windkracht van de molen

Het bovenstel is van een molentje van Rem (halfautomaat). Het ondertorentje is pasgemaakt op de fundering van een ijzeren molentje dat er eerst stond. De molen stond vroeger in de polder Kleine Waal te Hoorn en is indertijd door de voormalige conservator van het Westfries Museum, Johan Kerkmeijer gered van de sloop en in het Julianapark te Hoorn geplaatst. De gemeente Hoorn heeft het molentje later aan Stichting De Westfriese Molens geschonken en die stichting heeft hem, na restauratie door de molenaars Coen Rood en Jan Beers, op een passender plaats in Schellinkhout gezet en hem de naam Johan gegeven. In 2012/'13 worden bovenhuis en staart vernieuwd.

Het molentje werd geplaatst op de reeds aanwezige betonnen fundering van een verdwenen ijzeren watermolentje; de oorspronkelijke betonnen pompbak waar het molentje op stond is in het park achtergebleven en daar later door de gemeente verwijderd. Op zijn nieuwe plaats kreeg het molentje o.a. een nieuwe ondertoren, nieuwe centrifugaalpomp en nieuw wiekenkruis. Het bovenhuis met bovenwiel en bonkelaartje is nog grotendeels origineel. In 1987 werd de restauratie voltooid en kreeg stichting De Westfriese Molens officieel het eigendom. Johan bemaalt “De Pekel”, een lager gelegen gebied van ongeveer 2 ha. waar in het verleden grond is afgegraven ten behoeve van dijkverzwaring. Het gebied is gelegen aan de Zuiderdijk (Westfriese Omringdijk) tussen de Grote Molen en het dorp Schellinkhout. In de wintermaanden staat het onder water omdat het dan gebruikt wordt als ijsbaan. In 1992 is door de molenaars de pomp verlaagd omdat de waaierpomp in de betonnen fundering nauwelijks nog kon malen vanwege de lage waterstand in de Pekel. De oude pomp werd hiertoe verwijderd en een nieuwe, kleinere pomp geplaatst buiten de ondertoren. Het pomphuis is gemonteerd op een houten juk, ongeveer 35 cm lager dan in de oude situatie. De aandrijving geschiedt d.m.v. een V-snaaroverbrenging, welke voor een extra versnelling van 1,9 zorgt. De opvoerhoogte is hiermee sterk vergroot.
De lange afvoerbuis werd nog voorzien van een terugslagklep dichtbij de pomp ten behoeve van een betere waterafvoer bij onregelmatige wind. Aan het eind van de afvoerbuis bevindt zich geen terugslagklep omdat de buis boven het peil van het buitenwater uitmondt. Het deel van de overbrenging buiten de ondertoren wordt afgedekt door een wegneembare houten behuizing.
Het resultaat was dat de molen weer goed kon malen. Er is een pompconstructie gemaakt welke vrij uniek genoemd kan worden bij een dergelijk molentype.

Het molentje is na de laatste verplaatsing vernoemd naar Johan C. Kerkmeijer, oprichter van het naar hem en zijn vrouw genoemde Kerkmeijer-de Regtfonds dat zich ten doel stelt bij te dragen aan het in stand houden van Westfries cultuurbezit.

Juni 2013 geconstateerd dat het bovenhuis ontbreekt.
-----

Het bovenhuis en de staart liggen bij mij thuis in de schuur, maar moeten deels vernieuwd worden. Dat gaat nog even duren, ik schat komende winter, zodat de molen medio 2015 weer gecompleteerd kan worden.
Coen Rood, 25 juli 2014.
-----

In 2015 zegde de Noord-Hollandse Molenfederatie voor herstel een subsidie van 770,50 euro toe uit het Bankgiro Loterij Weidemolenfonds van De Hollandsche Molen. Dit was voor het schilderen van ondertoren en gevlucht, en vernieuwen van het bovenhuis, de staartbalk en de windvaan.

Na herplaatsing in 2015 onthulden op 16 juli 2015 tijdens een gezellig samenzijn bij De Grote Molen de voorzitter van de Stichting Kerkmeijer-de Regt, Jaap Schaper en penningmeester Nelleke Huisman op deze zomerse dag het molentje aan de Zuiderdijk.
De enthousiaste mannen van korenmolen Ceres in Bovenkarspel zullen spoedig het binnenwerk er in plaatsen, zodat het weer aan het werk kan.
Eric Zwijnenberg, 22 sept. 2015.